Kerkstraat in vlammen: De bevrijding van Assen
Stadsgids Henk Jan Lutgert voor de Kerkstraat 18.
Dit jaar vieren we dat we in Nederland tachtig jaar in vrede leven. 5 mei 1945 is het einde van de Tweede Wereldoorlog. Een belangrijke datum voor Assen is 13 april 1945 omdat onze stad toen bevrijd is door Canadese troepen. In de Berichten van de Brink laten we in maart en april zes personen aan het woord over zes verschillende plekken in onze stad, die belangrijk zijn geweest voor de bevrijding van Assen en Drenthe. Vandaag Henk Jan Lutgert: stadsgids van de Asser Historische Vereniging over de Kerkstraat.
De Kerkstraat in Assen heeft een belangrijke rol gespeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog. Henk Jan Lutgert, stadsgids in Assen en geboren in de Kerkstraat, heeft een bijzondere band met deze straat. “Mijn vader had 42 jaar lang zijn bedrijf aan de Kerkstraat, en tijdens de oorlog kwamen de Joodse gezusters Reinheimer aan de overkant van de straat wonen”, vertelt hij. “De zussen Babette, Frieda, Auguste en Lina waren uit Duitsland gevlucht voor het nazidom. Toen ze in Assen arriveerden, kwamen ze te wonen aan de Kerkstraat 18. Hier vestigden ze een winkel met waar ze verschillende soorten stof en katoen verkochten om kleding te kunnen maken. Mijn vader had een bloemenzaak aan de Kerkstraat 27, schuin tegenover het huis van de familie Reinheimer. Tijdens de oorlog hebben ze hier als buren gewoond tot de noodlottige nacht in 1942.”
Deportatie van de Joden
“In de nacht van 2 oktober 1942 werden alle 234 joodse inwoners van Assen verzameld en weggevoerd naar Kamp Westerbork. Ook de vier zussen Reinheimer maakten deel uit van deze groep”, vervolgt de stadsgids. “Mijn overbuurvrouw vertelde later dat ze als jong meisje had gezien hoe de zussen uit hun huis werden gesleurd.” De mensen moesten zich vervolgens verzamelen bij de toenmalige Noordersingel, vlak naast waar nu het stadhuis zit. Hier werden ze klaargemaakt voor deportatie naar kamp Westerbork. “Niet lang daarna zijn ze doorgevoerd naar Auschwitz, waar op 2 november 1942 Auguste, Frieda en Lina zijn vermoord. Babette is later op 19 februari 1943 vermoord. Na de deportatie van de zussen namen de Duitsers het pand in beslag De Organisation Todt betrok het als opslagruimte voor spullen zoals drank, kaas en levensmiddelen. Tot het einde van de oorlog.”
De nacht van 13 April 1945
Aan de Kerkstraat 18, het pand van de zussen Reinheimer, brak in de nacht van 13 april 1945 brand uit. Henk Jan herinnert zich: “Mijn vader zei vaak dat hij die nacht explosies hoorde en dat de grote kazen smolten door de hitte van het vuur.” Terwijl de brandweer het eerste vuur bluste, begonnen de gevechten om Assen. Een paar uur later volgde in het pand een nog heviger brand. Een tweede brandhaard door de Duitsers aangelegd. “Terwijl de brandweer dit vuur bluste, renden de Duitsers achter hen langs met stenguns. Ze waren bang dat het vuur zou overslaan naar de twee naastgelegen panden.” Vertelt Henk Jan. “De Canadese strijdmacht kwamen binnen via de Beilerstraat en de Dr. Nassaulaan. De strijd concentreerde vanaf het Kerkplein. De Duitsers werden daar omsingeld rond de Markt. Op de Markt in het Pelinckhuis zat de Grüne Polizei en vanuit de Kolk en het voormalige pand van bakker Schierbeek bevonden zich Duitse mitrailleurnesten, die op alles schoten.”
De Bevrijding van Assen
Henk Jan legt uit dat de bevrijding van Assen al met al kort duurde. "Maar het was wel een chaotische en verwarrende tijd. De Canadezen kwamen Assen binnen via de kant van Hooghalen en Rolde/Loon. Het duurde even voordat ze de Markt bereikten, waar de Duitsers belangrijke verdedigingspunten hadden gevestigd. Tegen 07.00 uur was het Zuiden van Assen bevrijd, de lijn van het station naar het kerkplein. Mensen haalden hun vlaggen tevoorschijn, maar de strijd ging nog door. Kogels vlogen nog om je oren, met name rond de Groningerbrug werd hevig gevochten. De mensen hadden eindelijk hoop op bevrijding” Uiteindelijk gaven de Duitsers zich over en was Assen bevrijd.
“Als je door de Kerkstraat loopt, kijk dan eens goed naar de panden die daar staan. De sporen van de strijd die hier ooit werd gevoerd liggen er nog steeds. Het herinnert ons aan de moed en de pijn die deze straten tijdens de bevrijding van Assen hebben doorgemaakt.”
Een Canadese tank in de Kerkstraat
Meer informatie
In en om Assen wordt komende tijd veel georganiseerd om tachtig jaar vrijheid te vieren. Alle activiteiten vindt u op ditisassen.nl. Bent u benieuwd naar alle activiteiten die in de provincie Drenthe georganiseerd worden? Neem dan een kijkje op drenthe.nl/vrijheid.
